شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! نزهت‌الزمان گفت: ای پادشاه جهان! فصل دوم از باب ادب در اخبار صالحان است. حسن بصری گفته که بنی آدم از دنیا به در نرود مگر اینکه سه چیز را افسوس خورد: یکی به تمتع نگرفتن از آن‌چه گرد آورده و یکی به نرسیدن آرزوها و یکی به توشه نداشتن راهی که به آن راه خواهد یافت...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! نزهت‌الزمان گفت: ای ملک! بدان که معیقب به عهد خلافت عمر، عامل بیت‌المال بود. اتفاقاً روزی پسر عمر را بدید و از بیت‌المال یک درم بدو داد. معیقب گفته است: پس از آن‌که درم را به پسر عمر بدادم، به خانۀ خویش رفتم. ناگاه رسول عمر بیامد و مرا پیش عمر برد. دیدم که یک درم به دست گرفته با من گفت: ای معیقب! وای بر تو...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! نزهت‌الزمان گفت: روایت کرده‌اند که بنی تَمیم نزد معاویه آمدند و ابن قَیس با ایشان بود. حاجب معاویه از بحر ایشان اجازت خواست. معاویه جواز داد و ابن قیس را گفت: یا ابا بحر! نزدیک‌تر آی تا حدیث گفتن تو بشنوم. ابن قیس نزدیک آمد. معاویه پرسید که: چه باید کرد؟ ابن قیس گفت: موی سر بتراش و شارب کوتاه کن و ناخن بگیر و مسواک ترک مکن که هفتاد و دو منفعت دارد و غسل جمعه کفارۀ گناهان ایام هفته است...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! کسری به پسر خویش نوشت که سپاه را چندان مال مده که از تو بی‌نیاز شوند، و به ایشان چنان تنگ مگیر که از تو برنجند و با ایشان میانه‌روی کن. و گفته‌اند که اعرابی نزد منصور خلیفه آمد و گفت: با سگ خود چنان کن که پیرو تو باشد. منصور از این سخن برآشفت. ابوالعباس طوسی گفت: قصد او این است که دیگری قرصه به سگ ننماید که سگ تو را ترک کرده پیروی او کند...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! چون ملک بازرگان را خلعت فاخر بداد و حاضران همی بازگشتند و به جز قاضیان و بازرگانان کس در نزد ملک نماند، ملک با قضات گفت: می خواهم که از این کنیز از هرگونه علم سؤال کنید و او جواب گوید تا بدانم که بازرگان راست گفته یا نه. پس ملک فرمود پرده بیاویختند و همۀ زنان با نزهت‌الزمان پشت پرده برآمدند و زنان وزرا و امرا شنیدند که ملک شرکان کنیزی خریده که در حسن و جمال و علم و ادب مانند ندارد و سیصد و بیست هزار دینار قیمت داده و آزادش کرده به کابین خود آورده است...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! بازرگان گفت: منزه است خدایی که تو را بیافرید. چون رتبت نزهت‌الزمان بشناخت، اکرامش همی کرد تا هنگام شام شد. بازرگان خادم فرستاد خوردنی بیاوردند و بخوردند. پس از آن بازرگان به جداگانه جای بخسبید. چون روز برآمد بازرگان بیدار شد و نزهت‌الزمان را بیدار کرد و به گرمابه‌اش فرستاد. چون از گرمابه به در آمد لباس دیبا و استبرق بهر او بیاورد و گوشواره‌های مرصع با لؤلؤ و طوق زرین و گردنبند عنبرین حاضر آورد. پس از آن بازرگان با او گفت که: زیور ببند. پس بازرگان از پیش و نزهت‌الزمان به دنبال او همی رفتند، تا اینکه بازرگان به نزدیک ملک شرکان رفت...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! چون بازرگان نزهت‌الزمان را به منزل خویش برد جامۀ حریر و فاخر بر او بپوشانید و به بازار رفته زیورهای زرین و مرصّع از برای او خریده بیاورد و گفت: این‌ها همه از آن توست و از تو هیچ نمی‌خواهم، مگر وقتی که تو را نزد سلطان دمشق برم. تو او را از قیمت خویشتن بیاگاهان و چون تو را بخرد نیکویی‌هایی که با تو کرده‌ام با او بگو و از سلطان بخواه که سفارش ما را به ملک نعمان - شهریار بغداد - بنویسد که به فرمان ملک ده-یک از من نستاند.
چون نزهت‌الزمان سخنان بازرگان بشنید بخروشید و بگریست. بازرگان گفت: ای خاتون! چون است که تا نام بغداد بردم گریان گشتی؟ مگر تو را کسی بدانجا هست؟
پ.ن: ده-یک گرفتن یعنی ده یک گرفتن از اموال کسی. (منتهی الارب)
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! بازرگان در غایت شرمساری پیش رفته در پهلوی نزهت‌الزمان بنشست و گفت: ای خاتون! نام تو چیست؟ به پاسخ گفت: از کدام نام من پرسیدی؟ بازرگان گفت: مگر دو نام داری؟ گفت: نامی که از پیش داشتم نزهت‌الزمان بود و اکنون مرا نام غصةالزمان است. بازرگان چون این بشنید دیدگانش پر از سرشک شد و با او گفت: تو را برادری هست رنجور؟ نزهت‌الزمان گفت: آری، ولی روزگار میانۀ من و او جدایی افکنده و او در بیت‌المقدس بیمار است. بازرگان از گفتار خوش او به حیرت اندر ماند ...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! شیخ با آن جماعت گفت: اشتران آماده کردند. شیخ بر اشتری نشست و نزهت‌الزمان را با خود سوار کرد و همی رفتند که پس از سه روز داخل شهر دمشق شدند و در کاروان‌سرای سلطان فرود آمدند، ولی نزهت‌الزمان را از رنج سفر و از اندوه و حزن، گونه زرد شده و همی گریست. شیخ با او گفت: ای دختر روستایی! اگر از گریستن بازنایستی تو را نفروشم مگر به یهودی...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.
شهرزاد گفت: ای مَلِک جوان‌بخت! تون‌تاب و زن تون‌تاب در رفتن با ضوءالمکان به سوی دمشق یک‌دل شدند و درازگوشی کرایه کردند. ضوءالمکان بر آن نشسته، برفتند. پس از شش شبانه‌روز داخل دمشق شدند و هنگام شام در جایی فرود آمدند. تون‌تاب به بازار رفته خوردنی بیاورد. خوردنی بخوردند و بخسبیدند. پنج روز در آن‌جا بماندند و روز ششم زن تون‌تاب بیمار شد و هر روز بیماری او سخت‌تر می‌شد و روزی چند نرفت که زن تون‌تاب بمرد. ضوءالمکان از دلبستگی که بدو داشت اندوهناک شد و او را محنت تازه گردید و تون‌تاب نیز به ملالت اندر شد، چند روز محزون بودند. پس از آن تون‌تاب ضوءالمکان را تسلی داده با او گفت: ای فرزند! به از این نیست بیرون رفته به دمشق، تفرج کنیم. شاید که دل را انبساطی پدید آید. ضوءالمکان گفت: آن‌چه مراد شماست، مقصود ماست. پس دست هم بگرفتند و برفتند تا به کنار اصطبل والی دمشق رسیدند...
ادامۀ قصه را اینجا گوش کنید.